Değerli okurlarım,
“Turnusol Kâğıdı” başlıklı makalemin birinci bölümünde, bir sıvının asit mi, baz mı, yoksa nötral mi olduğunu gösteren maddenin turnusol olarak adlandırıldığını yazmıştım. Bu son bölümde ise, Kur’an’ın ilk inen Alak Suresi’nin birinci ayeti olan ve “Yaratan Rabbinin adıyla oku” emrini veren ayetin, (mecazi anlamda) imanın derecesini gösteren turnusol olduğunu açıklamaya çalışacağım.
Bu nedenle, Kur’an’da yaratılışla ilgili bazı ayetleri Diyanet İşleri Başkanlığı mealiyle dikkatinize sunuyorum:
1. İnsan Yaratılışı Üzerine Ayetler
• İnsan Suresi, 2: “Şüphesiz biz insanı karmaşık bir nutfeden yarattık; onu imtihan edeceğiz. Bu yüzden onu işitici ve görücü kıldık.”
• Secde Suresi, 7–9: “O, yarattığı her şeyi güzel yapan ve insanı çamurdan yaratan Allah’tır. Sonra onun soyunu değersiz bir suyun özünden yarattı. Sonra onu biçimlendirip ona ruhundan üfledi; size kulaklar, gözler ve gönüller verdi. Ne kadar az şükrediyorsunuz!”
• Müminûn Suresi, 12–14: “Andolsun, biz insanı süzülmüş bir çamurdan yarattık. Sonra onu sağlam bir yerde nutfe hâline getirdik... (ayet devamı).”
• Târık Suresi, 5–7: “İnsan neden yaratıldığına bir baksın! Fışkırıp çıkan bir sudan yaratıldı; o su, bel ve göğüs kemikleri arasından çıkar.”
• Nahl Suresi, 4: “İnsanı bir damla sudan yarattı; bir de bakarsın, o apaçık bir düşman kesilmiştir.”
• Fâtır Suresi, 11: “Allah sizi topraktan, sonra bir damla sudan yarattı; sonra sizi çiftler hâline getirdi.”
2. Göklerin ve Yerin Yaratılışı Üzerine Ayetler
• Bakara Suresi, 117: “Gökleri ve yeri yoktan var edendir. Bir işin olmasını dilediğinde ona sadece ‘Ol!’ der, o da hemen oluverir.”
• Câsiye Suresi, 3: “Şüphesiz göklerde ve yerde iman edenler için nice deliller vardır.”
• Câsiye Suresi, 13: “Göklerde ve yerde ne varsa hepsini sizin hizmetinize verdi. Şüphesiz bunda düşünen bir toplum için deliller vardır.”
• Enbiyâ Suresi, 30: “İnkâr edenler, göklerle yerin bitişik olduğunu görmediler mi? Biz onları ayırdık ve her canlıyı sudan yarattık. Hâlâ inanmayacaklar mı?”
• Fussilet Suresi, 9–12: Göklerin ve yerin altı günde yaratılışına ilişkin ayrıntılar anlatılır.
• Zuhruf Suresi, 9: “Onlara, ‘Gökleri ve yeri kim yarattı?’ diye sorsan, mutlaka ‘Aziz ve Âlim olan Allah’ derler.”
• Hadîd Suresi, 4: “O, gökleri ve yeri altı günde yaratan, sonra Arş’a hükmeden Allah’tır.”
3. Evren, Gök Cisimleri ve Tabiat Üzerine Ayetler
• Yûnus Suresi, 101: “De ki: ‘Göklerde ve yerde neler var, bir bakın!’ Fakat iman etmeyen bir topluma ayetler ve uyarılar fayda vermez.”
• Yûsuf Suresi, 105: “Göklerde ve yerde nice deliller vardır ki, yanlarından geçerler de onlara aldırmazlar.”
• Râd, 2; Zâriyât, 47; Nahl, 10–16; Ankebût, 20; Rûm, 20–25; Zümer, 5; Yâsîn, 33–40; Gâşiye, 17–20:
Doğa olaylarının, göklerin, yerin, canlıların ve evrenin düzeninin Allah’ın kudretine delil olduğu anlatılır.
4. Yaratılışın Hikmeti ve Allah’ın Kudreti Üzerine Ayetler
• İbrâhîm Suresi, 32–33: “Allah gökleri ve yeri yarattı, gökten su indirip onunla size rızıklar çıkardı. Güneşi ve ayı buyruğunuza verdi, geceyi ve gündüzü de sizin hizmetinize sundu.”
• Fâtır Suresi, 41: “Şüphesiz Allah, gökleri ve yeri tutmaktadır ki yok olup gitmesinler.”
• Zümer Suresi, 62: “Allah, her şeyin yaratıcısıdır; O, her şeye vekildir.”
• Şûrâ Suresi, 29: “Göklerin ve yerin yaratılması ile oralarda yaydığı canlılar da O’nun delillerindendir.”
• Ahkaf Suresi, 3: “Biz gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri ancak hak ve belirli bir süre için yarattık.”
5. İbret ve Gözlem Çağrısı İçeren Ayetler
• Âl-i İmrân, 190–191: “Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün ard arda gelişinde akıl sahipleri için deliller vardır...”
• Gâfir, 57; Mülk, 3–4; Sâffât, 96; Nahl, 44; Tâ-Hâ, 114:
Bu ayetler insanı düşünmeye, gözlem yapmaya ve ilimle derinleşmeye çağırır.
Sonuç
Yaratılışın mahiyetini düşünmeye, gözlem yapmaya ve tefekkürle öğrenmeye teşvik eden bütün bu ayetler, “Yaratan Rabbinin adıyla oku” emrinin kapsamındadır.
Yıllardan beri Allah’ın insanlara verdiği ilk emrin “Göklerdeki ve yerdeki ayetleri Yaratan Rabbinin adıyla oku” olduğunu yazmamın sebebi de budur.
İnsan, anasından bilgisiz doğar (Nahl, 78). Bu nedenle dünya hayatında cehalete adaydır. Cehaletten kurtulmanın yolu, yukarıda sıraladığım ayetlerin yalnızca lafzını değil, mahiyetini de “Yaratan Rabbinin adıyla” okumaktır.
Saygılarımla.
(Ayet mealleri: Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an-ı Kerim Meali, 2024 baskısı.)