Cumhuriyet?in ilk yıllarının en önemli kentlerinden birisi olarak ön plana çıkan Sivas?a, 1930?lu yıllarda önemli kamu yatırımları yapılmış, halihazırdaki sanayi tesislerimizin önemli bir kısmı bu yıllarda faaliyete geçirilmiştir. O dönemde yapılan kamu yatırımları, 2000?li yıllara kadar İlimiz ekonomisinin lokomotifi ve temel belirleyicisi olmuştur.1940?lı yılların ortalarında Cer Atelyesinin ve Sümerbank Çimento Fabrikası?nın ard arda hizmete sokulmasıyla yaklaşık 6000 kişiye iş imkanı sağlanmıştır. Bu sayı 1940?lı yılların olanakları düşünülecek olursa, çok büyük bir rakam olarak değerlendirilebilir. Bu yıllarda tüm dünyayı yakıp kavuran ve 70 milyon insanın hayatını kaybettiği II. Dünya Savaşı tüm hızıyla devam ediyordu. İlimizde bu yıllarda gerçekleştirilen büyük atılımlar, 1950?li yıllardan itibaren yerini bir durgunluğa ve giderek bir gerilemeye bırakır.
1964 Yılında Sivas Ticaret ve Sanayi Odası tarafından hazırlanan bir raporda; Sivas?ta büyük sanayi olarak devlete ait TCDD fabrikaları, Sümerbank?a ait çimento ve Keramik Fabrikasından başka, özel sektöre ait küçük ölçekli un fabrikaları, şeker, lokum, karamela imal eden tesisler, karyola, kürek gibi madeni ev eşyası yapan imalathaneler, soda, sabun yapan imalathaneler, kereste imalathanesi, halı fabrikası, bisküvi imalathaneleri, bakırcılık, gümüş işletmecilik, çubukçuluk, bıçakçılık gibi el sanatlarına yönelik işletmeler gösterilmiştir.
2000?li yıllarda Sivas?ta özel sektör sanayi kuruluşlarının sayısı ve istihdama katkıları artmıştır. 2001 Yılı imalat sanayi istatistiklerinde 10 ve üzeri istihdam sağlayan 2?si devlete ve 15?i özel sektöre ait olmak üzere toplam 17 tesisin faaliyet gösterdiği görülmektedir. Aynı yıl ilde imalat sanayinin yaratmış olduğu katma değerin %60?ı kamu sektörü, %40?ının da özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. İmalat sanayinde istihdam edilen nüfusun % 31?i kamuda, %69?u özel sektörde yer almaktadır.1970?li yıllarda yapımına karar verilen Organize Sanayi Bölgesinin 1994 yılında faaliyete geçmesi Sivas sanayine bir canlılık getirmiştir.(Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 2. Yerel Ekonomiler Kongresi Bildiri Kitabı)
1939?da TCDD?nin kullanmakta olduğu buharlı lokomotif ve yük vagonlarının onarımını yapmak gayesiyle ?Cer Atölyesi? olarak faaliyete başlayan ve daha sonraki adıyla TÜDEMSAŞ( Türkiye Demiryolu Makineleri Sanayi A.Ş), 1930?lu yıllardan günümüze daima İlimizin ekonomi ve sanayi alanındaki lideri olmuştur. Bugünlerde bile, yayımlanan resmi istatistiklerde Türkiye?nin karlılık bakımından en etkin ?500? şirketi arasındaki yerini almaktadır. 1960 Yılında üretilen ilk yerli yapım Türk otomobili ?Devrim?in silindir bloku ve diğer önemli parçaları bu tesislerde dökülmüştür. 1961 Yılında Türk işçi ve mühendislerinin ortaklaşa çalışmasıyla tamamlanan ilk buharlı lokomotif ?Bozkurt? yine burada imal edilmiştir.1943 Yılında, yıllık 100,000 ton çimento üretme kapasitesiyle kurulan Sivas Çimento Fabrikası, Türkiye?de devlet eliyle kurulan ilk fabrika olarak değerlendirilmektedir.
Sivas ekonomisinin bir canlanma ve atılım eğilimi yakalamaya çalıştığı bilhassa son on yıllık süreçte, İlimiz ekonomisi nasıl bir panorama çizmektedir? Temel parametrelerin(ihracat/ithalat, kişi başına düşen milli gelir rakamları, işsizlik oranları vb. gibi) somut bir şekilde analizini yaparak, bu önemli ve can alıcı soruyu bilimsel olarak cevaplandırabiliriz.
?İlimizi oldukça uzun yıllardır her bakımdan tehdit eden en önemli faktörler nelerdir?? diye şehrimizde yaşayan insanlara sorulduğunda, yanıt çok büyük bir ihtimalle ?işsizlik ve buna bağlı olarak ortaya çıkan büyük göç ? olacaktır. Gerçekten de, bilhassa 1980?li yılların ortalarından itibaren iyiden iyiye ivmelenen büyük şehirlere ?göç? olgusu İlimizi her alanda tabiri caizse ?yiyip bitirmektedir?.Sivas, düşük gelir düzeyi, yüksek işsizlik ve yeterince gelişmemiş bir özel sektör gibi önemli sorunlarla karşı karşıya bulunmaktadır.
TUİK(Türkiye İstatistik Kurumu)?in ?adrese dayalı nüfus kayıt sistemine? göre gerçekleştirdiği son nüfus sayımına göre ilimiz nüfusu yaklaşık 627, 000 kişiye düşmüş bulunmaktadır. Bu rakam 2012 yılı için 623,535 olarak gerçekleşmiştir. Sivas, ülkemizde en çok nüfus kaybeden dördüncü, nüfus kaybetme oranı bakımından ise onuncu il olmuştur. Şu anda İstanbul?da yaklaşık 710,000 Sivaslı yaşamaktadır. Bu sayı, şu anda ilimizde yaşayan nüfustan daha fazla durumdadır. İstanbul?a dışarıdan göç sıralamasında Sivas, iller bazında birinci sırada yer almaktadır.
İlimizde kırsaldan şehir merkezine, buradan da bilhassa büyük şehirlere büyük bir göç dalgası son hızla devam etmektedir. TUİK?in hazırladığı raporlarda yapılan projeksiyonlara göre, göç hızının bu şekilde devam etmesi, kati ve radikal önlemler alınmaması durumunda nüfusumuz, 2030?lı yıllarda ?400 binler? seviyesine düşecektir!!!!!! Kırsaldan oluşan göç, ilimizin ekonomik olarak dayandığı ?tarım ve hayvancılık? sektörlerine de çok önemli oranlarda darbe vurmuştur. Pek çok köyümüz tamamen terk edilmiş ve adeta ?haritadan silinmiş? durumdadır.
İlimiz ekonomisinin ?İleri mi gittiği? Gerilediği mi?? yönündeki analize, yakın zamanlardaki ?ithalat/ihracat? rakamlarına hızlıca bir göz atarak başlayalım: Sivas, 2010 yılında 56 milyon Dolar, 2011 yılında 74 milyon Dolar ve 2012 yılında 88 milyon Dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Dikkat edilecek olursa, ihracat rakamlarında az da olsa bir artma ve canlanma eğiliminin olduğu görülmektedir. Fakat, acizane kanımızca bu yanıltıcı bir durum oluşturmaktadır. Çünkü bu ihracat rakamlarıyla ilimiz Türkiye?de(örneğin 2010 yılı ihracat rakamıyla) 53. Sırada yer almaktadır. Ayrıca, sağlıklı bir kıyas yapılması için Gaziantep İlinin 2012 yılında gerçekleştirdiği ihracatın 6 milyar Dolar?a yaklaştığı bilgisini verelim. Sivas ithalatta da benzer verilere sahip:2010 yılında 84 milyon Dolar, 2011 yılında da milyon Dolarlık ithalat gerçekleştirilmiş. Son yıllardaki ?ithalat/ihracat? rakamları incelendiğinde, ithalatımızın ihracatımızdan daha fazla olduğu ve ?ithalat/ihracat? dengesinin kurulamadığı kolayca gözlemlenebilecektir. Bu ithalat rakamlarıyla Sivas(örneğin 2010 yılı verilerine göre), Türkiye?de 39. Sırada yer almaktadır.
Yine TUİK verilerine göre, işsizlik oranların bir bakalım:2010 Yılında Türkiye genelinde işsizlik oranı %11.9 olurken, bu rakam Sivas İli için %13.6 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranlarla Sivas, işsizlik oranları bakımından 81 il arasında 68. Oldu!!!! Bu oran, 2009 yılında 13.6 olarak gerçekleşmişti. Görüldüğü üzere, işsizlik rakamları bakımından yıllara göre bir? düzelme? müşahede edemiyoruz maalesef.İşsizlik rakamları bakımından yıllarca terör mağduru olmuş Güneydoğu illerimizle yarışabiliyoruz!!!!!! 2005 Yılı devlet kayıtlarına göre ilimizde 25,000 kişi işsiz durumdadır. Tarımda istihdam ediliyor gözüken ücretsiz aile işçilerinin eksik istihdamları ve bu ve benzeri ?gizli işsiz? sayıları düşünülecek olursa bu sayının iki-üç katına çıkacağı açıktır.
İlimizin İstihdam oranı verileri de hiç ?iç acıcı? değil ne yazık ki! 2010 Yılı verilerine göre Türkiye?de istihdam oranı % 43.Sivas, % 36.5?luk istihdam oranı ile Türkiye ortalamasının altında kaldı. Aynı yıl için işgücüne katılım oranı Türkiye?de %48.8 olarak gerçekleşirken, bu oran Sivas?ta %42.2 seviyesindeydi.
Nüfus, eğitim, sağlık, istihdam, yaşam kalitesi gibi çeşitli kriterler temel alınarak SEGE( Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Endeksi)?ye göre Sivas Türkiye?de 49. Sırada yer alıyor.
2001 rakamlarına göre; Sivas, kişi başına düşen GSYİH?sı(Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, bir ülkenin ekonomik büyüklüğünün birkaç ölçütünden birdir ve bir ülkenin sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeridir) itibarıyla Türkiye sıralamasında 52. sırada yer alabilmiştir. TUİK?in 2001 yılından sonra illerin GSYİH?sıyla ilgili veri yayınlamaması dolayısıyla bu yıldan sonraki durumun ne olduğu hakkında bir fikrimiz yoktur. 1987 Yılında 788 Dolar olan Sivas İli kişi başına düşen GSYİH, 1998 yılında 1945 Dolara yükselmiş, 2001 yılında ise 1399 Dolar seviyesine inmiştir.
Bütün bu can sıkıcı rakamlardan sonra, İlimiz için gerçekten önemli ve sevindirici rakamlara gelelim: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşarı hemşehrimiz Habip Soluğun gerçekten de ?olağanüstü? çabalarıyla 2003-2013 arasında İlimiz altyapısında çok önemli çalışmalar ve iyileştirmeler gerçekleştirilmiştir:2003-2007 Yılları Sivas?a ulaştırma altyapısı anlamında yaklaşık 768 milyon TL?lik yatırım yapılmıştır. Bu rakam, 2008-2011 Yılları arasında 2 milyar 391 milyon TL?ye yükselmiştir. Tüm Cumhuriyet tarihi boyunca Sivas?a yapılan ulaşım altyapısı yatırımın 5 milyar TL civarında olduğu düşünülürse, 2003-2011 yılları arasında yapılan yatırım toplamının ne kadar önemli rakam olduğu ortaya çıkmış olur. 2000?li yılların başında altyapı hizmetleri bakımından 81 il içerinde 55. Sırada yer alan ilimiz, müsteşarımız Habip Soluğun tabiri caizse ?insanüstü? gayretleri sonucunda, Ankara, Konya illerimizden sonra 3. Sırada yer almış bulunmaktadır. Habip Soluk; kalkınma yolumuza ışık tutacak olan ?Sivas?ı hep birlikte ayağa kaldıralım? çarpıcı sloganını her zaman kullanmaktadır.
Ayrıca, Habip Soluğun gerçekleştirilmesinde büyük emeği olan ve Ankara- Sivas arasını 1 saat 50 dakikaya indirecek olan Ankara-Yozgat-Sivas hızlı tren hattının birkaç sene içinde bitirilmesiyle İlimiz, ulaşım alanında gerçek bir ?devrim? gerçekleştirmiş olacaktır.
Ulaştırma alanında gerçekleştirilen bu büyük atılımın, ekonomimizin diğer alanlarında gerçekleştirildiğini söyleyebilmek oldukça zor gözüküyor. Divriği Demir Çelik, Sivas Demir Çelik ve yakın zamanlarda Kangal Termik Santralinde yapılan özelleştirmeler, kamuoyunda (şaşırtıcı bir şekilde!) fazla yankı bulmamasına ve tartışılmamasına rağmen, ekonomik yapımıza oldukça olumsuz etkiler getireceği kesindir. Bu özelleştirmeler, ekonomik gelişmesini büyük oranlarda gerçekleştirmiş Batı illerimizde gerçekleştirilseydi, ekonomik yapıyı bu denli etkilemezdi. Fakat, ekonomik olarak çok zayıf Sivas benzeri illerde devlet desteğinin gerektiği açıktır. Bu illerimize günümüzün çok kullanılan deyimiyle ?pozitif ayrımcılık? yapılması gerektiği açıktır.
İlimiz ekonomisi alanında diğer bir umut kırıcı gelişme ?Sivas?ın savunma sanayi alanında merkez yapılacağı? yönünde yapılan açıklamaların bir türlü somut adımlara dökülememesi olmuştur. Bu konuda yetkili ağızlarca yapılan açıklamalar, Sivas kamuoyunda büyük bir umut ve beklenti dalgası yaratmıştı. TÜDEMSAŞ?ın savunma sanayine hizmet edebilecek bir konuma getirilmesi, Sivas?a bir helikopter fabrikasının kurulması(ne kadar gerçekçidir bilinmez!) yönündeki öneriler sonucunda, yetkililer ilimize gelerek incelemelerde bulunmuşlardı. Fakat, bütün bu gelişmelerin ardından, somut sayılabilecek hiçbir olumlu adım atılamaması bu konudaki ?iyimserlik? havasını değiştirmiş, yerini çok büyük bir ?hayal kırıklığına? bırakmış gözüküyor.
Bir zamanlar yaklaşık 6000-7000 kişinin çalıştığı TÜDEMSAŞ?ta şu anda 1500 kişi çalışmaktadır. TÜDEMSAŞ?ın altyapısının yeniden düzenlenerek ve geliştirilerek havacılık sanayine kazandırılması, ilimiz ekonomisine sanayi sahasında büyük ve tarihi bir atılım yapma şansı kazandıracaktır.
Sivas ekonomisi için sevindirici olabilecek diğer bir yön, İlimizde özel sektörün gittikçe güçleniyor olmasıdır. Özel sektör firmalarımız, Türkiye çapında hatta dünya çapındaki önemli başarılara imza atmaya başlamışlardır: Örneğin; Sivas Organize Sanayi Bölgesinde üretim yapan ?Gökler-Nitrocare A.Ş? acil müdahale sedyesi tasarımıyla, Dünyaca ünlü, `Reddot Design Award Winner 2013` tasarım ödülünü almaya hak kazanmıştır. Almanya?nın Essen kentinde Reddot Müzesinde 15 bin kişinin katıldığı törende ödülü Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Aras almıştır.
