Daha önceki son iki yazımda da belirttiğim üzere, madencilik faaliyetleri, profesyonel yaklaşımlarla yapılmazsa başarı sağlanması oldukça zordur. Tüm profesyonel madencilik faaliyetlerine ait kuralları son iki yazımda çok detaylı olarak yazmış ve sizlerle paylaşmış bulunmaktayım.
Bu yazımın daha iyi anlaşılması için madencilikteki profesyonel yaklaşımların anlatıldığı son iki yazımın okunmasını nazikçe tavsiye etmekteyim. ‘’Çok net bir cümlede şu şekilde özetleyebiliriz, profesyonel madencilik yapılamazsa ülkenin yeraltı kaynakları hammaddeye dönüşmesi mümkün olamayacaktır’’.
Sivas’taki Madencilik Faaliyetlerine Genel Bakış
Sivas, Türkiye'nin yüzölçümü açısından en büyük ikinci ilidir. Tüm Sivas’ın ilçeleri oldukça yaygındır ve geniş alanları kaplamaktadır.
Sivas oldukça önemli bir metalojenik kuşak-maden kuşağı- içerisinde bulunmaktadır. Bu nedenle oldukça fazla, çeşitli metalik ve metalik olmayan maden ve endüstriyel mineral yatakları birlikte gözlemlenmektedir.
Günümüze kadar Sivas’ta bilinen maden mineralleri ve endüstriyel minerallerinin yanında henüz keşfedilmemiş yani bakir-green fields- alanlarda olduğunu ifade etmek gerekir. Tabiki bu green fields sahaların keşfedilerek ortaya konulması, önemli bir arge gücüne bağlıdır.
Tüm Anadoluda yaptığım yaklaşık olarak 35 yıllık meslek yaşamım boyunca (yurt içi gözlemlerimi yurt dışı gözlemlerde kritik ederek-info@gskgeo.com-) yapılmış madencilik faaliyetlerindeki bazı gözlemlerimi ve önerilerimi belirtmek isterim;
Özellikle kromit çalışan maden şirketleri, kaynak ve/veya rezerv tanımı yapmadan devasa işletmeler kurmuş ancak rezervde sorun yaşadıkları için sürdürememiştir.
Özellikle krom madenciliğinde, arama faaliyetleri uygulanmadan sadece mostra madenciliğine benzer şekilde, madencilik faaliyetleri sürdürülmeye çalışılmış ve sonuç olarak bu şekilde çalışan şirketlerin sahalarında oldukça derin bir su birikintisi olan ve de içinde çok güzel balıkların yetiştiği çukurluklar/suni göller oluşmuştur.
Özellikle krom madenciliğinde, arama faaliyetlerinde gerekli teknikler ve kalifiye teknik personel kullanılmamıştır. Zaten bunu doğru bir şekilde yapan şirketler faaliyetlerine devem edebilmiş diğerleri ise yarı yolda kalmıştır; Örneğin iyi maden jeolojisi haritaları oluşturulmamış, yeterince jeokimyasal, jeofizik ve sondaj çalışmalar yapılmamıştır.
Arge faaliyetlerinde mutlaka maden jeoloğundan yardım alınmalıdır, genellikle işletme tesislerini kuran özellikle maden mühendislerinin arama faaliyetlerinden de sorumlu olduklarına rastlamaktayız.
Birkaç sondajla veya hiç sondaj yapılmadan çıplak gözle rezervler tanımlanmış ve bu rezerve göre hemen işletmeler tesis edilmiştir.
İşte hep bu nedenlerden dolayı Anadolu İşletme mezarlığına dönüşmüştür, bu tesisler atmosfer koşullarında çoğunlukla çürümeye bırakılmış çok azı ise sökülerek geri kazanımlar sağlanmaya çalışılmıştır.
Arama faaliyetlerinde en önemli konulardan biriside örneğin, kromit içeren kayaçlarda gelişmiş/oluşmuş farklı cevherleşmelerin keşfi, tanımı oldukça önemsenmeden geçilmiştir.
Oysaki dediğimiz gibi Sivas önemli bir maden kuşağı içerisinde olması nedeniyle farklı jeolojik zamanlar boyunca farklı kökenlere sahip cevher oluşumlarını üst üste aynı yerde görmek mümkün olmaktadır.
Bu nedenlerden dolayı özellikle Sivas havzasında oldukça dikkatli arama faaliyetlerinin- exploration-yürütülmesi gerekmektedir.
Tüm metalik ve metalik olmayan mineraller için olmak üzere, yatırımcılar işletme kurmadan veya kurdurtmadan önce madenlerinin tenör ve rezerv açısından kontrolünü yaptırmak zorundadır.
Gerekli kalifiye /yetkin teknik insan çalıştırmalıdır.
Özellikle maden lisanslarında yapılan en büyük hatalardan biriside, sahada ekonomik olarak en yaygın dağılım sunan minerallerin tespiti yapılmazken bir veya bir veya iki analizde pik-işletilebilir değerde- yapmış bazı elementlerle ilgili detay analizler/pahalı analizlerin madencilere yaptırtırılması (Örneğin bir örnekte Galyum değeri yükselmiş bu elementle ilgili çok sayıda özel ve pahalı analizlerin yaptırılması gibi).
Tabiki bu tür analizler yapılmalı ancak sahanın genelini anlaman bilmeden çok detayda madencilerin boğulmaması gerekmektedir.
Bunun yanısıra, özellikle aradığımız maden minerallerinin düşük değerde olduğu bazı analizlerle birlikte bize bazı ipuçları sunan diğer bazı –pathfinder mineral- minerallerin analizinin yapılması da çok önemlidir. Bunlar işletilebilecek elementler olmamasına rağmen aradığımız mineralin veya elementin varlığını ortaya koymamızda yardımcı olabilmektedirler.
Madencilik faaliyetleri yapan kişilerin aldıkları örnekleri bir profesyonel ekonomik jeologla almaları-sampling- ve bu ekonomik jeologun laboratuvarı ve analiz methodunu seçmesi gerekmektedir.
Başka bir deyişle madencilerin, hiçbir zaman örnekleri laboratuvara gönderip, ben şu madenin analizini istiyorum diyerek analiz methodunu laboratuvarın seçimine bırakmamaları gerekmektedir.
Arama yapacağı ve daha sonrada işletme kuracağı madeni ile ilgili olarak yatırımcı çok iyi ön fizibilite ve/veya fizibilite çalışması yapmalıdır.
Dünyadaki madencilik faaliyetlerinin, madencilikteki krizlerin kendisini nasıl etkileyebileceğini iyi anlamalı arz talep ilişkilerini çok iyi öğrenmeli ve anlamalıdır. Örneğin krom madenciliğinde, dünyadaki krom fiyatlarına neyin, nasıl ve yılın hangi dönemlerinde olumsuz etkileyeceğini çok iyi bilmek zorundadır.
Saygılarımla.