Güncel küresel, bölgesel ve ulusal gelişmeleri kapsayan stratejik algı ve yatırım değerlendirmemizi aşağıda özetliyorum. Önümüzdeki döneme ait riskler ve fırsatlar bu üç katmanda ele alınmıştır.
STRATEJİK ALGI VE YATIRIM GÜNCELLEMESİ (19 EKİM 2025)
I. KÜRESEL DEĞERLENDİRME: Yeni Dünya Düzeni, Yeni Borç Krizi
A. Jeopolitik Yeni Kutuplar ve Rusya’nın Etki Alanı
Vladimir Putin'in son BDT zirvesindeki açıklamaları ve Orta Asya'daki "Rusya-Orta Asya" formatının güçlenmesi, Rusya Federasyonu’nun çok kutuplu dünya düzeninde eski SSCB'den daha geniş bir coğrafyada hakimiyet kurma arzusunu netleştirmektedir. Rusya, Batı'nın (ABD'nin C5+1, AB'nin AB-Orta Asya) beyan niteliğindeki girişimlerinin aksine, Orta Asya'ya somut bağlantı ağları (paylaşılan pazarlar, ortak altyapı, enerji alanı) sunarak bölgedeki uzun vadeli yapısal varlığını pekiştiriyor. Bu durum, Türkiye'nin Türk-İslam coğrafyasındaki geleneksel etkileşim alanında Rusya ile olan rekabetini artırmaktadır.
B. Batı'nın Stratejik Mola Arayışı ve Türkiye'ye Baskı
ABD Başkanı Trump'ın Gazze'deki planı referans alınarak, İngiltere Başbakanı Starmer'ın Avrupa liderlerini Ukrayna için bir barış planı hazırlamaya çağırması, Batı'nın Ukrayna'da mutlak zafer yerine stratejik bir mola aradığı tezini güçlendirmektedir.
* Mesajımız: Türkiye, bu geçici istikrar dönemini, iç bütünlüğünü pekiştirmek ve ulusal savunma yeteneklerini güçlendirmek için bir fırsat olarak kullanmalıdır. Batı'dan gelebilecek olası yeni cephe açma baskısına karşı kararlı ve dengeli bir duruş sergilenmesi elzemdir. Bu duruşun yolu, "ÖNCE DEMOKRASİ ÖNCE TÜRKİYE"anlayışını derinleştirmekten geçmektedir.
C. Küresel Ekonominin Saatli Bombası: Borç ve Enflasyon
* Kamu Borcu Krizi: Zengin ülkelerin kamu borcu, GSYİH'nın %110'una ulaşmıştır (Napolyon savaşlarından bu yana en yüksek seviye). Artan faiz faturaları, yaşlanan nüfusun getirdiği sosyal harcama baskıları ve vergi artırma zorlukları, hükümetlerin bu tuzaktan kurtulmasını zorlaştırmaktadır.
* Enflasyon Riski: Yapay zeka kaynaklı üretkenlik artışı dahi, faiz oranlarını ve emeklilik harcamalarını artırarak bu mali yükü dengeleyemeyecektir. Kontrolsüz enflasyon, orta sınıfı cezalandırmakta, serveti alacaklılardan borçlulara ve nakitten gerçek varlıklara (ev vb.) kaydırmaktadır.
* Yasadışı Kapital: Vergi cennetlerinde işlem gören yasadışı sermaye, son beş yılda %500 artarak 4.2 trilyon dolara ulaşmıştır. Bu sermayenin borsalara döngüsel müdahaleleri, geleneksel %2-5 aralığındaki stop-lossoranlarını büyük zararlarla sonuçlandırarak piyasa oynaklığını derinleştirmektedir.
II. BÖLGESEL VE ULUSAL GÜVENLİK (TÜRKİYE'NİN İKİLEMİ)
Türkiye, jeopolitik açıdan hayati bir konumdadır ancak "zor bir ortak" ikilemiyle karşı karşıyadır.
1. Avrupa Savunmasında Kritik Rol: Avrupa'daki havalimanlarını felç eden drone tehditleri, AB'yi Rusya'ya karşı savunmayı acil hale getirmiştir. Türkiye, stratejik konumu (Karadeniz), NATO'daki ikinci en büyük ordusu ve hızla büyüyen savunma sanayisi sayesinde Avrupa güvenliği için ideal bir ortak adayıdır.
2. Zor Ortak İkilemi: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rusya ile güçlü bağlarını sürdürmesi, Yunanistan ve Kıbrıs ile anlaşmazlıkları ve Türkiye'deki demokratik gerileme (siyasi muhalefete karşı yasal süreçler), Türkiye'yi AB için "zor bir ortak" yapmaktadır. Avrupa, Rusya tehdidinin büyüklüğü nedeniyle, demokratik zafiyetleri görmezden gelmeyi tercih etmektedir.
III. ULUSAL VE FİNANSAL PİYASALAR (BIST RİSKLERİ)
Borsa İstanbul, "Kararlar Haftası" öncesinde yüksek enflasyon ve siyasi belirsizlik nedeniyle baskı altındadır.
Konu Analiz ve Strateji k Veriler:
BIST'te Ana Risk BIST'teki düşüşün asıl nedeni siyasi gerilimler değil, yüksek gelen enflasyon ve buna bağlı olarak düşmeyen faizlerdir. 23 Ekim'deki Merkez Bankası faiz kararında pas geçme beklenmektedir. Faiz artışı, BIST'i 200 günlük ortalama altında tutacaktır.
BIST Genel Endeks7 haftalık kayıp: 948 milyon TL. BIST 30 haftalık kayıp: 3,5 milyar TL. Cuma Kapanış: 10.208 (200 günlük ortalama 10.231 altında).
BIST'e Yönelik Strateji İç siyasi ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle Borsa İstanbul, uzun vadeli birikim için risklidir ve trade (tüccarlık) amaçlıkullanılmalıdır. Teknik olarak daha derin dip (8.500 veya 7.200) beklenmemelidir.
VİOP tarafında Bank of America ve Garanti Yatırım'ın yeni short pozisyonlareklediği gözlemlenmiştir.
Uzun Vadeli Yatırım Altın ve gümüşteki (Altın Gram Destek: 4140 TL) alım fırsatları kaçmıştır. Düşük riskli, uzun vadeli birikim için ABD borsaları (özellikle Nasdaq 100 ETF'leri) önerilmektedir. Altın haftalık bazda %5.8 yükseliş kaydetmiştir. ABD Endeksleri haftalık kayıp: Dow Jones %1.56, S&P 500 %1.7.
IV. GENEL STRATEJİK MESAJ
Jeopolitik: ABD ve Avrupa'nın yorgunluğu, Türkiye'ye Ukrayna'da stratejik mola ve yeni cephe açmama konusunda bir manevra alanı yaratmaktadır. Bu alanı, Rusya'nın Orta Asya'daki genişleme stratejisi karşısında ulusal çıkarları güçlendirmek için kullanmalıyız.
Ekonomik: Küresel borç krizi ve yüksek enflasyon, paranın reel varlıklara kaymaya devam edeceğini gösteriyor. BIST'teki belirsizlik devam ederken, temel sorun faiz-enflasyon dengesizliğidir.
Tavsiye: Türkiye, jeopolitik baskılara karşı iç bütünlüğü (ÖNCE TÜRKİYE) ve ulusal savunma sanayiini güçlendirirken; finansal olarak yüksek riske karşı BIST'te trade odaklı kalmalı, uzun vadeli birikimde ise ABD borsaları veya reel varlıkları değerlendirmelidir. Bu arada 4.2 trilyon dolarlık serseri paranın dipten alım sinyallerini iyi takip etmeliyiz. Onun için elinizde fırsatlar için yeterli nakit tutmanız faydalı olabilir.
