Güneşin yüzünü yavaş yavaş göstermeye başladığı şu günlerde herkes diyet yapma telaşına girdi. Sağlıklı beslenmek iyi ama ya sağlıksız diyetler.. İsterseniz gelin bu diyetleri hep birlikte inceleyelim..
Obezite; vücut ağırlığının olması gerekenden daha fazla olmasıdır. Obezite, vücutta yağ dokusu oranının artması sonucu ortaya çıkan bir tablodur.
Obezite uzun süren bir enerji dengesizliği sonucudur. Bunun belli başlı nedenleri:
1.Fazla yeme,
2.Fiziksel hareketlerin azlığı,
3.Psikolojik bozukluklar,
4.Metabolik ve hormonal bozukluklar
5.Kalıtımsal faktörler.
Bu faktörler arasında en önemlisi, fazla yemedir. Birçoğumuz kendi yediklerimiz ve içtiklerimiz hakkında net bilgilere sahip değiliz. Bazılarımız, fiziksel hareketler için harcanan enerji konusunda da yeterince bilgi sahibi değiliz. Hareket ediyorum diye fazla yemek, bazen farkında olmadan şişmanlığımıza da yol açabilir.
Obezite tedavisinde; diyet tedavisi, fiziksel aktivitenin artırılması, davranış değişikliği, ilaç tedavisinin birkaçı ya da hepsi kullanılmaktadır. Burada unutulmaması gereken nokta, her ne kombinasyon kullanılırsa kullanılsın, kalıcı çözüm için beslenme tedavisininde (diyetin) muhakak uygulanması gerektiğidir. Diyet obezite tedavisinin birinci basamağını oluşturur. Diyet atlanarak diğer tedavi yöntemlerine geçiş, şişmanlık tedavisinde başarısızlığa neden olur. Diyet kelimesi bile çoğumuzda daha başlangıçta negatif bir algıya sebep oluyor. Aslında diyetin anlamı, kişinin sağlıklı beslenme programına alınmasıdır. Obezitenin, diyet tedavisindeki amacı, hastanın ideal kilosuna indirilmesi; bunu başardıktan sonra da bir ömür boyu sağlıklı beslenme alışkanlığı edinerek, istedilerini yiyerek ama yine oto kontrolü sağlıyarak ideal veya ideale yakın vücut ağırlığının korunmasıdır. Bu, ancak kişinin yaşam biçiminde sağlıklı ve sürekli bir değişiklik yapması ile mümkün olacaktır. Aynı aile içinde sadece şişman olan kişinin bu programa uyması ve uymaya zorlanması sınırlı ve geçici bir yarar sağlayacaktır. Bu sebeple uygulamada ikilem ortadan kaldırılarak ailenin tüm bireylerinin programı uygulaması sağlanmalıdır. Bunun ilk şartı mutfak değişikliklerinin yani, mutfak reformunun yapılmasıdır. Mutfak iştah açıcı, şişmanlatıcı özelliğinden çıkarılıp, ideal kiloyu koruyucu kaloriyi sağlıyacak nitelik ve çeşitlilik özelliğine kavuşturulmalıdır.
Beslenme tedavisinde atlanılmaması gereken nokta, programın bizim bireysel özelliklerimizi yansıtan bir çerçevede olmasıdır. Ağız tadımızı bozmayacak, sosyo-ekonomik durumuza uygun, yaşam tarzımıza adapte olmuş, esnek, çok fazla yasak içermeyen, beslenme alışkanlıklarımızı uzun vadede değiştirecek şekilde sunulmalı, kısa dönemli şok programlar olmaması önemlidir.
Sağlıklı beslenme programının obezitedeki yerini ve özelliklerini belirtikten sonra, hatalı diyet programlarının (şok diyet programları) bize verdiği zararlardan bahsetmekte ve bilgilerimizi tazelemekte fayda var.
HATALI ZAYIFLAMA PROGRAMLARININ ÖZELLİKLERİ
Hatalı zayıflama programlarına birçok örnek verilebilir. Aşağıda bunlardan birkaçını görebilirsiniz.
(a) Düşük kalorili ketojenik diyetler: Bu diyetlerin karbonhidrat içerikleri günlük enerjinin yaklaşık % 5? i kadar yani çok düşüktür, protein ve yağ içerikleri ise yüksektir.
(b) Çok düşük kalorili ketojenik diyetler
(i) Açlık Diyeti: Bu diyetin enerjisi günlük 200 kkal den azdır. İlk 2-3 haftada günde 1-1,5 kg kayıplar olurken daha sonra bu kayıplar günde 0,5 kg?a düşer. Bu diyetin ölüm riski yüksektir.
(ii) Çok düşük kalorili diyetler: Bu diyetin enerjisi günlük 200-800 kkal arasındadır. İlk 1-2 hafta günde 0,8 kg ağırlık kayıpları olurken 3. Hafta 0,3 kg a düşmektedir.
Genel olarak ketojenik diyetler, besin öğeleri yönünden dengesiz olmaları, önemli sağlık sorunları ortaya çıkarmaları nedeni ile şişmanlık tedavisinde kullanılmamalıdır. Ketojenik diyetlerin oluşturabileceği birçok sağlık sorunu vardır. Bunlar; sıvı ve elektrolit dengesinde bozukluklar, hiperürisemi, hiperlipidemi, hiperkolesterolemi ve kardiyak aritmilerdir. Sıvı ve elektrolit dengesinde bozukluklar, örneğin kalsiyum ve sodyum atımlarının artması osteoporoz riskini, hiperlipidemi ve hiperkolesteromi koroner arter hastalığı riskini, kardiyak aritmiler ise ölüm riskini artırabilir.
Ayrıca çok düşük kalorili diyetler çeşitli sistemlerimize de zarar vermektedir. Aşağıda listelenmiştir.
1) Merkezi Sinir Sistemi: Baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sinirlilik, yorgunluk.
2) Kardiyovasküler Sistem: Kardiyak aritmi, hipotansiyon
3) Gastrointestinal Sistem: Bulantı, kusma, diyare, konstipasyon, abdominal rahatsızlık, safra taşı.
4) Genito- üriner sistem: Menstruasyon (adet) düzensizliği, böbrek taşları
5) Diğer: Soğuğa karşı intolerans, kuru cilt, saç dökülmesi ve incelmesi, uyuşukluk, proteinüri, mineral-elektrolit dengesinde bozukluk, bazal metabolizmada azalma
Özetle; çok düşük kalorili diyetlerin;
Yani sonuç olarak; adı ne olursa olsun popüler diyetlerin (şok diyetlerin) temeli çok düşük kaloriye dayanmaktadır. Dolasıyla içeriğinde ne olursa olsun, doğal olarak hızlı kilo kaybı oluşacaktır. Hızlı kilo vermek her ne kadar cazip görünsede, buz dağı arka kısmınıda düşünmek gerekir. Neden? Çünkü hızlı kilo verildiğinde yağsız vücut kitlesinden daha çok, asıl gitmesini istediğimiz vücut yağından daha az kayıp olmaktadır. Önemli olan o verilen kiloların korunmasıdır. Ne kadar çok verirsek, o kadar çok yiyerek kilomuzu koruruz. Bu nedenle amaç her zaman yüksek enerji alımı ile verebildiğimiz kadar kilo verip o noktada korumak olmalıdır. Önemli olan kasdan, sudan değil yağdan kilo kaybetmektir.
