1 ŞUBAT 1921 TARİHLİ SİVAS İSLAM BİRLİĞİ KONGRESİ

Kurtuluş Savaşı devam ederken, 1 Şubat 1921 tarihinde Sivas?ta ?İttihad-ı İslam(İslam Birliği)? isminde çok ilginç bir İslam Şurası toplanmıştı. Konferansın başkanlığını Şeyh Ahmed Senusi(1873-1933)  yapmaktaydı. Şeyh Ahmed Senusi, Afrika?nın İtalyan ve Fransız işgal hareketlerine karşı direnişinde çetin mücadelerle şöhret yapmış olan ?Senusilik? hareketinin liderlerinden birisiydi.?Senusilik?, İslam dünyasının yeni bir uyanışla işgal ve istilalardan kurtularak kendine gelmesini sağlamayı gaye edinen bir tarikattı. Şeyh Ahmed Senusi, 1873 yılında Jagbub`da dünyaya gelir. Senüsilerin önderlerinden olan Muhammed Şerif`in oğludur.1902 yılında Muhammed Mehdi`nin vefatı üzerine Senusilerin başına geçer.Afrika`da önemli bir nüfuza sahip olan Senusiler, İtalya`nın Trablusgarp`ı işgaline kadar tamamen dinî hizmetlerle iştigal etmekteydiler ve her hangi bir askerî harekâtın içinde yer almamışlardı. Ancak, özellikle 1900`leri başından itibaren İtalya`nın Trablusgarp`a(Libya) göz dikmesi ve burayı işgal için fırsat kollaması Osmanlı hükümetini telâşlandırmaktaydı. Osmanlı Devletine samimiyetle bağlı bulunan Senusiler, işgal girişimlerine karşı silâhlandırılmaya başlanır. Herhangi bir saldırı durumunda buraya zamanında askerî yardımı ulaştıramayacağı hesap edildiğinden, özellikle devlete son derece bağlı bulunan ve bu bağlılıkları Şeyh Ahmed zamanında adeta zirveye çıkan yerli halkı işgaller karşısında harekete geçirilir. Senusiler, önce Orta Afrika`yı işgal eden Fransızlara karşı büyük bir mücadeleye girişir. Şeyh Ahmed, 1911 Trablusgarp işgali üzerine, İtalyanlara karşı büyük bir mücadeleye girişir. Enver Paşa ile yaptığı görüşmeden sonra Türk ve Arap subayların komutasında teşkil ettikleri kuvvetlerle direnişe geçerler. Enver Paşa, hükümetin içinde bulunduğu şartları gereği İtalyanlarla barış antlaşması yapmaya mecbur kalındığını Senusi`ye izah ettikten sonra, yine de cihada devam etmeleri tavsiyesinde bulunur. Ayrıca, bu mücahitlerin elinde bulunan bölgelerdeki resmî dökümanlarda "Senusi Hükümeti" başlığı taşıyan kâğıtların kullanılması da dikkate değerdir. Trablusgarp savaşında beklendiği üzere, Osmanlı Devleti buraya askerî güç sevk edecek durumda değildir. Bir yıl geçmeden Balkan Savaşı`nın başlaması devleti daha zor durumda bırakır. Bu gelişmeler üzerine işgalci İtalya`ya karşı halk kendi savaşını vermek zorunda kalır. Uzun bir süre İtalyanlar kıyıda sıkışıp kalırlar ve ülkenin içlerine doğru ilerleyemezler. Osmanlı Devleti İtalya ile Uşi barış antlaşmasını imzaladıktan sonra da buradaki Senusilerin mücadelesi ve savaşı devam eder. Şeyh Ahmed, Birinci Dünya Savaşı sırasında kendine bağlı birliklerle İngiliz kuvvetlerine karşı da savaşır. Bu arada Padişah tarafından 1915 yılında Trablusgarp valisi ilân edilir. Ancak, İngilizlere karşı yaptığı savaşta, Sollum`da yenilgiye uğrayınca çekilmek zorunda kalır. Diğer taraftan Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun da İngiliz kuvvetlerine karşı yenilmesi Senusilerin mukavemetini daha da zayıflatır. Birinci Dünya Savaşı`nın sonlarına doğru Sultan Reşat tarafından İstanbul`a davet edilir. Şeyh Ahmed bu davete icabet edip 1918 yılı başında İstanbul`a gelir. İstanbul`a gelişinde Haydarpaşa`da, aralarında Enver ve Cemal Paşaların da bulunduğu bir topluluk tarafından karşılanır. İslâm dünyasında önemli bir etkiye sahip olduğundan, İslâm beldelerini dolaşarak Osmanlılara ve Halifeliğe  bağlılığın güçlendirilmesi faaliyetlerine girişmesi kendisinden istenir. Bu amaçla seyahate çıkacağı sırada padişahın vefatı üzerine yolculuğa çıkamaz.Yeni padişah Vahdettin`in tahta çıkış merasimlerine katılır, bizzat padişaha kılıç kuşatıp duâda bulunur. Şeyh Ahmed, İstanbul`a geldikten kısa bir süre sonra I. Dünya Savaşı sona erer. Böylece İslâm topraklarını dolaşıp Müslümanların desteğini sağlama planı gerçekleşmez. Sultan Vahdeddin`in onayıyla bir süre Bursa`da ikamet eder. Milli Mücadele?nin başlangıcında  İstanbul?da bulunan Şeyh Ahmed Senusi, Mustafa Kemal Paşa tarafından Ankara?ya davet edilir. Şeyh, özellikle Doğu ve Güney illerine düzenlediği gezilerle, mahalli direniş hareketlerinin Ankara?ya bağlanmasında önemli bir rol oynar ve halkı Mustafa Kemal Paşa?yı desteklemeye davet eder. Ankara Hükümeti, büyük bir saygınlığı bulunan bu İslâm önderinin nüfuzundan faydalanır. Şeyh Ahmed, Anadolu`da bulunduğu süre zarfında bir çok beldeyi dolaşarak Kurtuluş Savaşına destek olur. Mahalli kıyafetiyle gittiği yerlerde kürsüye çıkarak mücadele ve cihad azmini ateşler.Bu hareket ve çabalarıyla bir nevi "umumî vaiz" mevkiinde bulunarak büyük bir hizmeti ifa eder. Bir ara Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Irak tahtına aday gösterildiği de belirtilmelidir. M.Kemal Atatürk, dünya Müslümanlarının Kuvva-ı Milliye hareketine sıcak bakmalarını sağlamak amacıyla alimlerin nüfuzundan yararlanma yoluna gider. Bu amaçla Senüsi`nin de Türkiye`de bulunması fırsat bilinerek 1 Şubat 1921 tarihinde, onun başkanlığında bir ?İslâm Kongresi? toplanır. Bu kongre sonrasında Milli Mücadele hareketi tüm dünya Müslümanları arasında tanınır. Şeyh Ahmed Senusi?nin başkanlığında toplanan Kongre?nin amacı, Müslüman milletler arasındaki dayanışmayı artırmak ve birlikte hareket etmelerini sağlamaktı. Şuranın toplanmasına Mehmed Akif, Said-i Nursi, Eşref Edip gibi kişilerin de katkıları olmuştu. Kongre?nin en ilginç tarafı ise, toplantıya yalnız ?Sünni? Müslümanların siyasi önderleri ve ileri gelenlerinin değil, aynı zamanda Kerbela?nın ?Şii? Emiri ve Yemen?in hükümdarı İmam Yahya gibi ?Zeydiye? mezhebine mensup  kişilerin de katılmasıydı. Bundan evvel, bu tür  mezhepsel buluşmalar düşünülemezdi bile. ?İslam Kongresi?, Sivas Ulu Cami?nde toplanmış, burada Şeyh Ahmed Senusi bir hutbe irad(söylemek) etmiştir. Bu hutbe Sivas Lisesi başöğretmeni Naci ve Arapça öğretmeni Ebu?l Fida el-Ezheri Efendiler tarafından Türkçe?ye tercüme edilmiş ve Sebil-ür Reşad dergisinin 31 Mart 1921 tarihli sayısında yayınlanmıştır. Şeyh Ahmed Senusi hutbesinde şöyle diyordu: <<(?) Hem siz yalnız değilsiniz. Yüzlerce milyon Müslüman gözünü sizlere dikmiştir. sizin sabrınız, düşmana karşı göğüs gererek metanet göstermeniz bütün İslam aleminde bir intibah(uyanma)uyandırmıştır. Her taraftaki Müslüman milletler kımıldanıyor, bağımsızlıklarını savunuyor, üzerlerindeki zulüm ve küfür kabusunu atmaya savaşıyor. Bütün İslam aleminde bu uyanışı bu hareketi uyandıran sizin şehametiniz(cesaret), sizin celadetinizdir(yiğitlik).Siz İslam?ın göz bebeğisiniz. Siz Allah?ın tevfikine(yardımına) mazhar bir milletsiniz. Muhakkak galebe İslam?ındır.(?) (Sadık Albayrak, Siyasi Boyutlarıyla Türkiye?de İslamcılığın Doğuşu, İstanbul, Risale Yayınları, 1989, s.360)>> Sivas?ta toplanan bu kongre sonrasında Dünya Müslümanlarının dikkatleri Anadolu mücadelesine çekilmiş, özellikle Milli Mücadele?nin özellikle Hindistan?daki Müslümanlar arasında popülerlik kazanmasına önemli katkıları olmuştur. Şeyh Ahmed, Milli Mücadele sırasında Anadolu?da verdiği vaazlarla insanlara ümit ve direniş gücü aşılamıştır. Ahmed Senusi, 1922 yılı sonlarına doğru Şam`a gider.Ancak, Fransızlar burada kendisini rahat bırakmazlar.Şam`ı terk etmek zorunda kaldıktan sonra Hicaz`a giderek ömrünün son demlerini ibadet ve duâ ile geçirir.10 Mart 1933 tarihinde kutsal topraklarda Hakk`ın rahmetine kavuşur.Azmi, kararlılığı, cesareti, her türlü tehlike ve zorluk karşısında soğukkanlılığını muhafaza etmesi ile tanındı. Kendisi ile görüşenler üzerinde hep müspet etki yapmasıyla meşhurdu. Hiçbir zaman düşmanlarına boyun eğmediği gibi, kendisine teklif edilen makam ve mevkileri de reddetti.