İlimizde, 2012 yılından beri İmar revizyonu gibi sıkıntılı ve şaibeli bir süreç, hala devam etmektedir. Hala Ticaret alanları konuta, konut alanları ticarete dönüştürülmekte, emsal oranları değişebilmektedir. Belediyenin yeni imara açtığı yerlerde kanunen en fazla %40 DOP ve KOP kesinti yapma hakkı var iken, ilaveten ve kanunsuz olarak yaptığı %20 oranında ki kesinti (diğer adıyla ivazsız bağış), şehir imarının önünü bir anlamda kapatmakta, arsa ve dolayısıyla konut fiyatlarını anormal şekilde artırmaktadır.
Şehirlerde imar ile ilgili işlemleri ve işleyişleri gerçekleştiren birim, belediyelerin Şehircilik ve İmar Müdürlükleridir. İmar Müdürlükleri, bir anlamdaŞehirin arazi rantının dağıtım merkezidir. Bu açıdanda belediyelerin en önemli birimidir.
Türkiye´de, bir çok belediyede olduğu gibi, Sivas belediyesinde de, bu birim ile ilgili işlerde büyük sıkıntılar bulunmaktadır.İş ve işlemlerde ciddi sıkıntı ve zorluklar yaşanması bir kısım müteahhidi, mimarı,vatandaşı bıktırdığı halde, bir kısım insanlar için de dikensiz gül bahçesi gibidir. Özellikle bu birimin başındaki müdür ve bazı personelin durumları da ayrıca dikkat çekicidir.
Gözle görebildiğimiz göstergeler üzerinden bakıldığın da, geçmişi düne kadar belediye de memurluk olan bir belediye başkan yardımcısı 600.000 TL değerinde lüks bir araca binebiliyor. Yada bir imar müdürü, görünürde devlet memuru olmasına rağmen, altına 350.000.- TL değerinde Mercedes E250 otomobil çekebiliyor. Belediyedeki, İmar müdürü ve müdürlüğün bazı personelllerinin mal varlıklarının, daha önce verdikleri mal beyanları da dikkate alınarak, devletin ilgili kurumlarınca gözden geçirilme zamanı gelmiş görünüyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanı, Sayın Mehmet Özhaseki´nin de, dem vurduğu gibi belediyelerde çok sayıda yanlış işler yapılmakta ve bunların pis kokuları her tarafa yayılmaktadır.
Bu yanlışlıklar sisteminde, mevcut çalışma prensiplerini, bilmeyen okuyucular için şu şekilde özetleyebiliriz :
- Belediye başkanının doğrudan talimatı ile imar komisyonu mevcut imar planları üzerinde değişiklikler yapabilmekte ve bu sayede gerçek veya tüzel kişilere büyük fırsatlar ve rantlar yaratılabilmektedir.Yapılan değişiklikler belediye meclisinde onaylatılarak ?tamamen yasal ama tamamen haram? işlemler haline gelebilmektedir.
- Belediye üst yönetimin talimatı (başkan ve ilgili başkan yardımcısı) ile aşağıdan yukarıya doğru, plan ve proje bazında bazı hesaplamalar ve yorumlamalar yapılarak meclis kararı v.s.ye gerek kalmadan büyük rantlar sağlanabilmektedir.
- Üst yönetimin yaptığı, yaptırdığı imar rantına yönelik işler ve işlemler, alt kadro tarafından yapılabilecek küçük şeylere de, müsahama gösterilmesine sebep olmaktadır.
Bu yanlışlıklar sisteminde, bir de küçük şeyler vardır. Bu küçük şeyler nedir? Rant nasıl oluşur, sistem nasıl çalışır ?
- Bazı müteahhitler ve piyasada ki bazı mimarlar ile imar müdürü ve proje kontrol mimarları arasında, ihtiyaca binaen bir yakınlık oluşur. Abi, kardeş misali bir güven ortamı sağlanır.
- Bu ilişkiler kurulduktan sonra, Örneğin, proje kontrolü yapan mimar tarafından emsal hesapları ince ince ve fazlasından hesaplanabilir. Konu müdüre aktarılır, 500-1000 m2 fazla olmuş kim bilecek, maksat vatandaşın işi görülsün, üç-beş daire, üç beş dükkan fazla yapsın, kazansın denir. Kazan-Kazan prensibi devreye girer.Bütün evraklar tam gibi görünmek zorundadır ve öyledir de. Asıl mesele içerikte halledilir, yapılan emsal hesapları incelenecek değil ya, hesap neyse, odur denir! El birliği ile müteahhide yardımcı olunur ve işe yol verilir.
- Bu işlemin bedeli nedir? Ve nasıl tahsil edilir. Bu işlemin bedeli, müteahhidin ilaveten elde edeceği rantın en az 1/3 dür. Örneğin bir projede bu hileler ile 4 daire fazladan çıktı ise en az birinin bedeli yani 350-400 bin TL, yol verenler alacaklı olurlar. Yani düzenlemenin getireceği ranta göre bedel değişebilir.
- Gelelim ödeme faslına, bunun da bir kaç formulü vardır. Sözgelimi imar müdürü yada ilgili personel, Müteahhidin yaptığı dairelerden kardeşleri adına veya herhangi bir yakını adına bir daire satın alır veya aldırır! Bu işin bir ayağıdır. Veya geri planda yönlendirdikleri yada örtülü olarak sahibi oldukları firmalarla müteahhit ticari ilişkilere sokulur.Örneğin, bir yapı denetim şirketine piyasanın üstünde bir bedelle iş verilir veya piyasanın üstünde bir bedelle o kişilere proje yaptırılmış olunur. Yani ödemeler bir iş karşılığı havasında gerçekleşir ve bu arkadaşların kurduğu düzene aktarılır.
Örneğin İmar müdürümüzün örtülü olarak sahibi olduğu Yapı denetim şirketi ve kız kardeşinin mimarlık ofisi veya başkan yardımcısının örtülü olarak sahip olduğu yapı denetim şirketi bu gibi işler için uygun örnekler olabilir.
Çünkü, bu işlerde ki alışverişlerde dolaylı sistem daha güvenlidir ve nakit kullanılmasıda caiz sayılmaz. Mesele dinen de uygun halledilmelidir.
- Ruhsat servisi personeli inşaat ruhsatı alınması esnasında işin müteahhidini, baş üstü yakalar. Der ki, kat irtikanı kuracakken kimseye söz verme bana ver, denir. Güya bir iş yapılacak, karşılığında da bedel alınacaktır! Bir iki ay sonar bu işlem yapılır. Daire sayısına gore her projeden 3-5 bin TL alınır. Düşünün ayda üçer tane yapsalar aldıkları aylık 10-15 bin liranın altına düşmez.Bunların en önemli rakipleride personeldir. Yani müteahhitler bu iki kurum personeli arasında denge sağlamaya çalışırlar.
- Birde piyasa mimarları ile proje kontrol eden belediye mimarları arasında güzel ilişkiler olmaktadır. Birbirlerine yaptıkları güzellikler vardır.
Bütün bunlar herkesin gözü önünde olup biterken kimsenin sesi çıkmaz, çıkamaz, çünkü sistemin içindekiler birbirlerine muhtaçtır. Belediye başkanı, yardımcısı, müdür, personel, Müteahhit, mimar hepsi bir şekilde biribirine bağlıdır. Bir de o mekanda bulunup ta fırsat verilmeyenler vardır. Bunlara dikkatlice baktığınızda çoğu agresiftir, arızalıdır veya herşeyden bihaber olan özel seçilmiş tiplerdir.
İmar rantının kısa sürede büyük zenginlikler yarattığı bu düzenin içinde olanların, Allah yardımcısı olsun. Öbür tarafta ve hatta, o tarafa kalmadan bu tarafta verilecek çok hesapları var.
Belediye başkanları şehir rantınını bile adaletli dağıtmak zorunda olan ve bunun vebalini taşıyan insanlardır.
Adalet, barış için, düzen için, insan için, hayvan için, nebatat için en önemli haktır.
Ve hatta hakların en önemlisi ve en büyüğüdür. Boşuna ?adalet mülkün temelidir? dememişler.
