Kent merkezinde bulunan ve geçtiğimiz yıl tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından açılışı yapılan Tarihi Taşhan’la ilgili restorasyon sırasında yapılan yanlış uygulamaların olduğu bilirkişi raporlarıyla ortaya çıktı. İlimizdeki tarihi yapıların hemen hepsinde bir takım usulsüzlükler ve hatalı uygulamalar yapıldığı tespit edilmesine rağmen sorumluları hakkında neden hiçbir işlem yapılmadığı akıllarda soru işaretleri oluşturmaya devam ediyor.
Kültür ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nce ilimizde görevlendirilen bilirkişi heyetinin sonuçlarına göre geçtiğimiz yıllar içerisinde yine ilimizin önemli eserlerinden olan Taşhan’ın restorasyonu sırasında da bir takım usulsüz uygulamaların yapıldığı tespit edilmiş.
Geçtiğimiz aylarda restorasyonu tamamlanarak açılışı yapılan Tarihi Taşhan’da yaşanan usulsüzlükleri daha önce de birçok kez gündeme getirmiştik. 2011 yılında Cumhuriyet Başsavcılığı’na teslim edilen Bilirkişi Raporu’nda geçtiğimiz yıllarda tarihi Han’ın restorasyonunda da bir takım yanlış uygulamaların meydana geldiği belirtiliyor.
2008 yılında hanın dönemin Vakıflar Bölge Müdürü tarafından Taşhan’ın çatı örtüsünün restorasyon projesine aykırı olarak kurşun ya da bakır ile kaplanması için Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na başvuruda bulunduğu belirtiliyor.
Sivas Koruma Kurulu ise Vakıflardan gelen bu isteğin restorasyon projesine aykırı olduğu gerekçesiyle reddediyor. 2011’de tarihi Han’da incelemelerde bulunan Bilirkişi heyeti restorasyonda bazı uygulamaların projeye aykırı olarak yapıldığını tespit ediyor.
Avluda betonarme tesisat kanalları yapıldığını ve dükkânların iç yan duvarlarında olması gereken bacaların dükkânların dış cephesine gelecek şekilde yapıldığını tespit eden Bilirkişi heyeti bu uygulamaların 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na aykırı olduğunu vurguluyor.
Raporlarda da bu uygulamaların kanunlara aykırı şekilde yapıldığı belirtilmesine rağmen, bu usulsüz uygulamaları yapan ve denetleyenler hakkında her hangi bir işlem yapılıp yapılmadığı merak ediliyor.
Kültür ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı Bilirkişi heyetinin oluşturduğu raporda tarihi Taşhan ile ilgili şu ifadelere yer verilmiş:
“Belge ve dosya incelemesinde yapılan tespitler:
Sivas İli Merkez, Eskikale Mahallesi, Atatürk Caddesinde bulunan, tapunun.-T2 pafta` 228 ada 14-15-16-17-18-19-20-21-22-23-25-26-27-28-29-30-31-32-34-35-36 parsellerinde kayıtlı, Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulunun 08.07.1977 gün ve 846 sayılı kararı ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescilli Taşhan’ın restorasyon uygulamalarına ilişkin dosya incelemesinde;
Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğünün 25.09.2006 tarih ve 4197 sayılı yazısı ile onarım ve çevre düzenleme projesi kurula sunulmuştur. (1)
25.09.2006 tarihli raportör raporu ile (2) konu Sivas Kurulda değerlendirilmiş olup, 14.12.2006 tarih ve 260 sayılı karar ile rölöve projeleri yetersiz bulunmuş, yeni rölöve çizimleri ve projelerin hazırlanarak kurula sunulmasından sonra değerlendirilebileceği belirtilmiştir. (3)
Sivas kurulun 19.12.2006 tarih ve 924 sayılı yazısı ile karar ve uygun görülmeyen projelerin dağıtımı yapılmıştır. (4)
Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğünün 06.02.2007 tarih ve 536 sayılı yazısı ile onarım ve çevre düzenleme projesi kurula sunulmuştur. (5)
08.03.2007 tarihli raportör raporunda (6) rölöve çizimlerinin, restitüsyon ve restorasyon projelerinin yeterli olmadığı ifade edilmesine karşın konu Sivas Kurulda değerlendirilmiş olup, 12.03.2007 tarih ve 379 sayılı karar (7) ile rölöve çizimlerinin uygun olduğu restitüsyon ve restorasyon projelerinin uygun olmadığı, restitüsyon ve restorasyon projelerinin hazırlanarak kurula sunulmasından sonra değerlendirilebileceği belirtilmiştir.
Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğünün 11.05.2007 tarih ve 2612 sayılı yazısı ile restitüsyon ve restorasyon projeleri kurula sunulmuştur.(8)
15.05.2007 tarihli raportör raporu (9) ile konu Sivas Kurulda değerlendirilmiş olup,
24.05.2007 tarih ve 467 sayılı karar (10) ile restitüsyon ve restorasyon projeleri uygun bulunmuş ve uygulamanın proje müellifi denetiminde yapılması belirtilmiştir.
Korunmasına Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının Yapı Esasları ve Denetimine dair yönetmeliğin 5. Maddesi "... gruplandırılma yapılmadıkça onarım ve yapı esasları belirlenmez." Hükmü gereğince
Vakıflar Bölge Müdürlüğünün basit onarım talebine Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü yazısı ile izin verilmeden önce Taş Hanın grubunun Koruma Bölge Kurulunda değerlendirilerek grup tayini yapılması gerekmektedir. Grup belirlemeden Kurul Müdürlüğünün onarım istemini değerlendirme yetkisi bulunmamaktadır.
660 sayılı ilke kararının II. Esaslı Onarım ilkeleri alt başlığının e bendinin " ... 2863 sayılı Yasanın 10. Maddesinde belirtilen kamu kurum kuruluşlarının mülkiyeti ve idaresinde bulunan tescilli taşınmaz kültür varlıklarının, basit ve esaslı onarım uygulamalarının, koruma kurulu kararı doğrultusunda, kendi sorumluluklarında gerçekleştirilmesine..." hükmü çerçevesinde Taş Han da yapılacak uygulamalar için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne de sorumluluk verilmesi gerekirken 24.05.2007 tarih ve 467 sayılı kararda denetim sadece proje müellifine verilmiştir.
Korunmasına Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının Yapı Esasları ve denetimine dair yönetmeliğin 10. Maddesinin "...Koruma bölge kurulunca değerlendirilmesi gerekli projeler, öncelikle ilgili imar yönetmeliğine uygunluğu açısından ilgili idarece incelenerek görüşleriyle birlikte koruma bölge kurulu müdürlüğüne gönderilir." Hükmü gereğince restorasyon projelerinin belediye onayından sonra kurulda değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğünün 12.02.2008 tarih ve 677 sayılı yazısı ile hanın çatı örtüsünün kurşun ya da bakır kaplama yapılması talep edilmiştir. (11)
13.02.2008 tarihli raportör raporu (12) ile konu Sivas Kurulda değerlendirilmiş olup, 05.03.2008 tarih ve 780 sayılı karar (13) ile talep uygun görülmemiş ve restorasyon projesinde bulunan alaturka kiremit uygulamasının geçerli olduğu belirtilmiştir.
05.03.2008 tarih ve 779 sayılı kurul kararı ile tescilli meydan camii, subaşı hanı, taş han, vakıf iş hanı, ziya bey kütüphanesi ve kangal ağası konağını içine alacak şekilde birleştirilmiş koruma alanı belirlenmiştir. (14)
Sivas Cumhuriyet Başsavcılığının 06.05.2009 tarih ve 2007/12948 soruşturma nolu yazısı (15) ile taş han no:25 nolu dükkânın alt kısmındaki depo olarak kullanılan bölümün duvar taşlarının bazılarının yerinden sökülerek geri monte edildiğine ilişkin tespiti hususunda yerinde inceleme için bilirkişi raporu istenmiş olup,13.05.2009 tarihli bilirkişi raporunda tespit edilen izinsiz müdahalenin yerinde görüldüğü ve ilgili müdürlüklerin bilgisi dışında olduğu ifade edilmiştir. (16)
Restorasyon uygulama sonucu hakkında dosyada herhangi bir bilgi veya belgeye rastlanmamıştır.
Mahallinde yapılan incelemeler:
24.05.2007 tarih ve 467 sayılı karar ile onaylı restorasyon projelerinden farklı olarak;
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hükümlerine aykırı olacak şekilde
- Avluda betonarme tesisat kanalları yapıldığı,
- Dükkânların iç yan duvarlarında olması gereken bacaların dükkânların dış cephesine gelecek şekilde yapıldığı ve çalışmaların devam ettiği görülmüştür.”
