TÜDEMSAŞ GERÇEĞİ

1939 yılında yük vagonu üretimi ve tamiri için kurulan Sivas Cer Atölyesi vagon üretim, vagon onarım, talaşlı imalat ve dökümhane olmak üzere 4 fabrikadan oluşmakta idi. İlk yıllarda 2000 işçi istihdam ederek Sivas’ın gelişimine adeta lokomotif olmuştu.
Bir vagonun üretilmesi için gereken parçaların tamamına yakını kurum içinde üretilmekteydi. Hatta elektriğini bile kendisi üretiyordu. Fazla gelen elektrik ise Sivas’a veriliyordu.  
1940 sayımında Sivas’ın nüfusu şehir merkezinde78.701, ilçe ve köylerde 389.542 olmak üzere 468.243 idi. Yani şehir merkezinde yaşayan her aileden bir kişi bu kurumda istihdam edilmiştir desek yalan olmaz.
1958 yılında kurumun adı Sivas Demiryolu Fabrikaları, 1972 de Sivas Demiryolu Makinaları Sanayii Müessesesi (SİDEMAS), 1986 da ise Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi (TÜDEMSAŞ) adını almıştır.  
1961 de sunuma çıkan İlk yerli otomobil Devrim'e ait motor bloklarının dökümü TÜDEMSAŞ teknik personeli tarafından yapılmıştır.
110 dönüm kapalı alan olmak üzere toplam 418 dönüm arazi üzerinde faaliyet gösteren TÜDEMSAŞ’ta Vagon Üretim, Vagon Onarım, Metal İşleri (Talaşlı İmalat), Dövme ve Presler, Dökümhane olmak üzere 5 adet fabrika bulanmaktaydı.  
Son yıllarda Dövme ve Presler Fabrikası kapatılarak şube müdürlüğü haline getirildi. Yani bir nevi küçülme yaşandı.  Döküm fabrikası ise tamamen kapatıldı. Kapatılan ve yıkılan döküm fabrikası binası taşerona bu kapalı alanda vagon yapması şartıyla yaptırılmıştır. İş sonucu itibarıyla kuruma çok zarar vermiştir. Çünkü vagon imalat, tamir ve tadilatını taşeron bu şekilde öğrenmiştir.
Yeni imalat ve tamir edecek vagon bulmakta zorluk çeken kurumun karşısına vagon tamirini ve imalatını öğrenen yeni rakipler çıkmıştır.
Böylece rekabet ortamı oluşmuş bu durumda TÜDEMŞAS’ın aleyhine bir tablo meydana gelmiştir.
2010 yılında 280 i memur olmak üzere toplam Bin 450 kişi çalışmaktadır.  
2023 yılı itibarıyla istihdam 699 işçi 253 memur olmak üzere toplam 952 kişidir. Bu tabloda istihdamın yıllara göre azaldığını görmekteyiz. Yetkililer gelişen teknoloji ile bunu açıklamaya çalışsa da bu bana pek de inandırıcı gelmiyor.  
Sürekli küçültülmeye çalışılan kurumun özelleştirilmesi 2006 yılında gündemde idi. Günümüz itibarıyla bunun geri plana atıldığını düşünmüyorum.  
418 dönüm olan fabrika arazisi birçok fırsatçının iştahını kabartmakta. Bu gizlenen niyet Sivas’a yapılacak en büyük kötülük olacaktır.  
Cumhuriyet şehri olan Sivas’ın sürekli geri plana atılması beni düşündürmüyor değil. Son 15-20 yıldır kuruma atanan yöneticilerde liyakat aranmaması ise ayrı bir konu. Arabacılık, köylülük eksininde atamalar olmak. Bu durum çalışanlar arasında da huzursuzluk yaratmakta.  
4 Mart 2020 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan 2186 no’lu kararla TÜDEMSAŞ fesh edilerek Ankara’da kurulan TÜRASAŞ’a bağlı bir bölge müdürlüğü haline getirildi.  
Bu şehir için büyük bir kayıp olmuştur. Şehrin ileri gelenlerinden herhangi büyük bir tepki gelmemiştir. TÜDEMSAŞ Sivas’ın gözbebeğidir, kültürüdür, geçmişidir, Cumhuriyetin emanetidir. Ona sahip çıkmak her Sivaslının vazifesidir.
1972 yılında çalışan sayısı 4 Bin 286’dır. Bu yılları hatırlıyorum…
O atölyenin muhteşem düdüğü öttüğünde atölye önü insan seline dönüşürdü. Çalışanların Atatürk Caddesinde evlerine giderken oluşturduğu kalabalık bir saat azalmazdı.  
Ne büyük bir canlılık olurdu o saatler.  
Sabah atölye düdüğü öttüğü zaman herkes saatlerini ayarlardı, saat 7:00 olarak.
Öğlen paydosu saat 12:00, akşam mesai bitişi saat: 17:00
Tüdemsaş sinema salonuna sahipti. Her hafta sonu vizyona giren filmler tüm Sivaslıya izleme imkânı ile sunulurdu.
Kurumun düğün salonu bulunmakta. Hem kurum içi hem de kurum dışında düğün yapmak isteyenlere hizmet veriliyor.
Ayrıca işin ehli işçilerin emekli olması ve yerlerine yeni işçi yetiştirilememiş olması ise ayrı bir sorun. Çünkü son yıllarda kapsamlı sayıda işçi alınmamıştır. Yeni işçi şu an alınsa bile emektar ve ehil işçilerden işi öğrenebilme şansını nasıl bulacak merak ediyorum. Bu endişe verici bir durumdur.
Kurum hafızasını yitirmektedir. Belki de istedikleri budur.
TÜDEMSAŞ’ın tekrar eski kimliğine kavuşturulması gerekir. Bu kurumun genel müdürlük olmasının ilimiz için getirisi çok yüksektir.  
Yetkililerin bu konuda adım atmasını bekliyoruz.